Witamy Panstwa
w Salonie Artystycznym ITON-u
BIO:
Urodził się we Lwowie, 13 VIII 1945 r., syn Władysława i Marii z Alexandrowiczów. W kwietniu 1946 r. rodzina opuściła Lwów. Po dwuletnim pobycie w Oleśnie Śl. od 1948 mieszkał w Świdnicy. Ukończył I LO im. J. Kasprowicza. W latach licealnych działał w ruchu społecznych opiekunów zabytków PTTK. W roku 1968 ukończył studia historyczne i Międzywydziałowe Studium Kulturalno-Oświatowe na Uniwersytecie Wrocławskim. W tymże roku podjął pracę w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Świdnicy, następnie pracował w Świdnickim Ośrodku Kultury, był wychowawcą w Technikum Mechanicznym, w 1973 został pracownikiem, a w 1976 dyrektorem Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy.
Twórczość
Publikacje książkowe:
Czyste powietrze: poezje – Wrocław: Ossolineum. 1980
Lżejsze od Ziemi: poezje – Wrocław: Ossolineum. 1982
Góry Kamienne: poezje – Kraków: Wydawnictwo Literackie. 1986
Rebeka: poezje – Wałbrzych: Wojewódzkie Centrum Kultury i Sztuki „Zamek Książ”. 1988
Nowy Rok: poezje – Świdnica: nakład własny. 1989
Spojrzeć najdalej: poezje – Świdnica: Wydawnictwo „Pluton”. 1991
Droga do Iwonicza: poezje – Świdnica: Wydawnictwo „Pluton”. 1993
Eden: poezje – Świdnica: Wydawnictwo „Pluton”. 1994
Dochodzenie: proza – Świdnica: Atena. 1998
Vox celestis: poezje – Wrocław: Ośrodek Kultury i Sztuki. 2000
Subatlantyk. Widziane ze Złotych Gór: proza – Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy
„Świadectwo”. 2000
Andrzej Szyszko-Bohusz, Świadomość światła. Z profesorem Andrzejem Szyszko-Bohuszem
rozmawia Antoni Matuszkiewicz: wywiad – Świdnica: Fundacja Wspierania
Inicjatyw Regionalnych. 2000
Błękitne przeciwstawienie: poezje – Nowa Ruda: Mamiko. 2001
Berberys. Wiersze dolnośląskie: poezje – Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Atut”
Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe. 2003
Wysokie kamienie: poezje – Nowa Ruda: Wydawnictwo Ziemia Kłodzka. 2006
Arkusz bialski (z wierszy 1996-2006): poezje – Wrocław: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich
Oddział we Wrocławiu. 2007
Nade mnou hluboké nebe: poezje – Broumov: Město Broumov. 2009
Opisanie małego świata: poezje – Kraków: Miniatura. 2011
Piasek pokory: poezje – Puszczykowo: Copia Studio Poland. 2014
Ultima Tholen: poezje – Nowa Ruda: Wydawnictwo Maria. 2014
Znad Czarnego Wierchu: proza – Broumov: Věra Kopecká. 2014
Bezustanny. Wobec pisarstwa Mariana Jachimowicza: esej – Wałbrzych: Powiatowa
i Miejska Biblioteka Publiczna „Biblioteka pod Atlantami”. 2016
Wiersze o ziemi i niebie: poezje – Kłodzko: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe. 2017
Básně o zemi a nebi: poezje – Kłodzko: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe. 2017
Pod Wielką Sową. Pod Velkou Sovou [wraz z] Věra Kopecká Ozvěny v Sovích horách.
Echa z Gór Sowich: poezje – Wrocław: Ośrodek Kultury i Sztuki
we Wrocławiu, Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej. 2017
Prace redakcyjne:
Poeci o Świdnicy – Świdnica: Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy, Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej. 1981
Cień serca – wybór utworów: Antoni Matuszkiewicz posłowiem opatrzył: Karol Maliszewski – Świdnica: Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida. 1995
Almanach Wałbrzyski. Literatura. Fotografia / wybór tekstów i opracowanie redakcyjne
literackiej części Almanachu… – Wałbrzych: Wojewódzka Biblioteka Publiczna.1997
Czas opowiadania. Almanach młodej prozy dolnośląskiej / wybór i opracowanie Antoni Matuszkiewicz, Mieczysław Orski – Wrocław: Ośrodek Kultury i Sztuki. 1998
Co jest za tą górą. Co je za tou horou. Wiersze poetów polskich i czeskich. Verše básníků polských a českých. Wybór, redakcja i przekłady polskie Antoni Matuszkiewicz,
przekłady czeskie Věra Kopecká. Nowa Ruda: Wydawnictwo Ziemia Kłodzka.2006
Od Nysy k Nise. Antologia polsko-czeskiego pogranicza. Věra Kopecká, Antoni
Matuszkiewicz – Nowa Ruda: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu i Komitet Organizacyjny Polsko-Czeskich Dni Kultury Chrześcijańskiej. 2015
Droga do Świętego Gaju. Antologia polsko-czeskiego pogranicza. Věra Kopecká, Antoni
Matuszkiewicz – Nowa Ruda: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu i Komitet Organizacyjny Polsko-Czeskich Dni Kultury Chrześcijańskiej. 2016
Pegas nad Broumovem. Antologie poezie účastníků Dnů poezie v Broumovie 2010-2019.
Věra Kopecká, Antoni Matuszkiewicz – Broumov: Věra Kopecká. 2019
Także redakcja wielu informatorów, katalogów i innych okolicznościowych druków, przeważnie muzealnych, opracowania redakcyjne książek wydanych we własnym wydawnictwie oraz numerów „Niezależnego Słowa” i :Stronicy Śnieżnickiej”.
Publikacje w wydawnictwach zbiorowych:
Sudety w poezji. Wybór tekstów XVII – XX w. Wybrał i opracował Przemysław Danielewski – Wrocław: Studenckie Koło Przewodników Sudeckich. 1986
O promień Brata Słońce – Kraków: WSD oo. Franciszkanów. 1989
Wrocław w poezji. Wiersze wybrał i do druku przygotował Marek Graszewicz – Wrocław: Wydawnictwo Towarzystwa Miłośników Wrocławia „Wratislavia”. 1994
Największa jest Miłość. Antologia polskiej poezji o miłości rodzinnej. Wybór, opracowanie i wstęp: ks. Tadeusz Jania – Kraków: Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej. 1999
Antologia polskiego haiku. Opracowała Ewa Tomaszewska – Warszawa: NOZOMI. 2001
Pegaz nad Świdnicą. Almanach świdnickiej kultury 1945-2000. Część pierwsza – Artyści – Świdnica: Urząd Miejski w Świdnicy. 2001
Wymiar człowieka, wymiar poezji // W: Krzysztof Karwowski, Katatonia wymiaru – Nowa Ruda. 2002
Klęczy w cieniu Twojego milczenia. Miłosierdzie Boże w polskiej poezji współczesnej.
Antologia. Wybór i opracowanie ks. Tadeusz Jania sdb – Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. 2003
Światłem będący zanurzeni w Światłości. Aniołowie i święci w polskiej liryce współczesnej.
Antologia. Wybór i opracowanie ks. Tadeusz Jania sdb. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. 2004
Na naszych oczach. Antologia poezji poświęconej ks. Jerzemu Popiełuszce. W wyborze i opracowaniu ks. Wacława Buryły. Krośnice – Milicz 2004
Tu się tylko gościem jest tam się do domu powraca. Śmierć i wieczność w polskiej poezji
współczesnej. Antologia. Wybór i opracowanie ks. Tadeusz Jania sdb – Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. 2005
Godzina dwudziesta pierwsza trzydzieści siedem. Głos poetów po śmierci papieża Polaka.
Antologia. Wybór i opracowanie ks. Tadeusz Jania sdb – Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. 2005
Wieczność nie ma kalendarza. Epigramat w polskiej liryce religijnej 1939-2005. Zebrał i opracował : ks. Tadeusz Jania sdb – Kraków 2006
Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie. 40 lat eksploracji, badań, ochrony i turystyki. Pod redakcją Wojciecha Ciężkowskiego. Wrocław – Kletno: Naukowy Komitet Opiekuńczy.2006
Plenery, ach plenery. Współobecność w tworzeniu – Nowa Ruda: Wydawnictwo Ziemia Kłodzka.2007
Dialog Kultur VII. Materiály mezinárodní vědecké konference Hradec Králové – 22.-23. ledna 2013 – Hradec Králové: Pedagogická fakulta Univerzity Hradec Kralové.
Kruszynka. Ks. Stefan Witczak (1948-2006). Opracowanie Joanna Golak – Nowa Ruda: Ziemia Kłodzka. 2014
Poutníci krajinami poezie. Soubor fotografií ze setkání malířů a básníků spolu s verši z dílen Dnů poezie v Broumově 2012 a 2013 – Broumov: Věra Kopecká. 2014
Mikropolis Sokołowsko. Instytut Rozwoju Terytorialnego we Wrocławiu, Uniwersytet Wrocławski – Ośrodek Współpracy Polsko-Czesko-Słowackiej – Wrocław 2016
Kultura ziemi kłodzkiej. Tradycje i współczesność. Redakcja Edward Białek, Wojciech Browarny, Małgorzata Ruchniewicz – Wrocław: Atut 2016
Także utwory we wspomnianych uprzednio publikacjach: Poeci o Świdnicy, Cień serca, Almanach Wałbrzyski, Co jest za tą górą, Od Nysy k Nise, Droga do Świętego Gaju, Pegas nad Broumovem. Również wiersze w antologiach towarzyszących Noworudzkim Spotkaniom z Poezją w latach 1991-2008, wydawanych przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Nowej Rudzie, a także w antologiach towarzyszących imprezie Dny poezie w latach 2000-2001 i 2003-2019 w Broumovie (Republika Czeska). Przekłady poezji (z języka czeskiego, słowackiego i rosyjskiego) i tekstów redakcyjnych w niektórych z wymienionych uprzednio publikacji. Wstępy bądź posłowia w książkach innych pisarzy. Liczne publikacje w krajowych czasopismach kulturalnych i w prasie regionalnej. Hasła w „Popularnej Encyklopedii Ziemi Kłodzkiej” i w „Encyklopedii Świdnicy”. Od 2007 r. własna rubryka „Góry Orfickie” w rzeszowskim kwartalniku „Fraza. Poezja. Proza. Esej”.
Opracowania:
Marianna Bocian „Wspaniałość istnienia”, w: Antoni Matuszkiewicz, Spojrzeć najdalej, Świdnica: Wydawnictwo „Pluton”. 1991
Włodzimierz Kowalewski, „Wraz z niebem trzeba udźwignąć krzyż”, Borussia 15/1997
(o „Edenie”)
Katarzyna Jancewicz, „Największy cud to jeszcze ciągle Ziemia”, Dykcja 9-10/1998
(o „Edenie”)
Jacek Łukasiewicz, „Antoni Matuszkiewicz. Opowiadania” Odra 3/1999 (o „Dochodzeniu”)
Grzegorz Woźny, „Pierwsze pytanie” Arytmia 6-7/1998-1999 (o „Dochodzeniu”)
Elżbieta Kokowska, „Antoni Matuszkiewicz – zawsze twórczy” WIK 12/1998
Mirosław Awiżeń, „Antoni Matuszkiewicz”, Gazeta Prowincjonalna 17/1999 (wywiad)
Marek Malinowski, „Subatlantyk Antoniego Matuszkiewicza”, WIK 6/2000
Karol Maliszewski, „Co widać ze Złotych Gór”, WIK 7-8/2000 (o „Subatlantyku”)
Karol Maliszewski, „Wszystko pływa”, Opcje 4/2000 (o „Subatlantyku”)
Karol Maliszewski, „Pokój i nieśmiertelność”, Kurier Czytelniczy 68/2000 oraz Pomosty 4-5/1999-2000 ( o „Subatlantyku”, „Vox celestis” i „Świadomości światła”)
Jacek Bolewski SJ, „Dochodzenie”, Przegląd Powszechny 4/2000 oraz Pomosty 4-5/1999-2000
Krzysztof Karwowski, „Uniwersalny stan świadomości A.Matuszkiewicza”, Ziemia Kłodzka
3/2000 (o „Vox celestis”)
Krzysztof Lisowski, „Literatura jako własny projekt egzystencjalny”, Nowe Książki 11/2000
(o „Vox celestis”)
Janusz Pasterski, „Skupienie i obraz”, Fraza 3/2015
Magdalena Rabizo-Birek, „Góry Antoniego Matuszkiewicza”, Twórczość 3/2016
Karol Maliszewski, „Metafizyczność literatury”. Przypadek Antoniego Matuszkiewicza
Karol Maliszewski, Poezja i okolice. Między krytyką literacką a historią literatury – Kraków: Wydawnictwo Pasaże. 2018
Nagroda w konkursie Ministerstwa Kultury i Sztuki i Teatru Polskiego we Wrocławiu w 1990 r. za dramat „Pokutny krzyż” (drukowany w „Dialogu” – 1/91, emitowany jako słuchowisko w programie II PR). Druga nagroda za słuchowisko „Efekt Dopplera” w konkursie Polskiego Radia S.A. w Rzeszowie w 2001 r. Sztuka „Pokaz mody” – publikacja w „Dialogu” 6/92. Słuchowisko „Pan Sziwa” emitowane było przez rozgłośnię wrocławską PR. W roku 2020 Nagroda Honorowa im. Jana Pawła II za wybitne zasługi w pracy na rzecz porozumienia i współpracy międzynarodowej w duchu chrześcijańskim – przyznana przez Komitet Organizacyjny Polsko-Czeskich Dni Kultury Chrześcijańskiej.
Wybrane fragmenty
Opisanie małego świata
Krok za krokiem, coraz wolniejszy, z rosnącą uwagą dowiadujesz się siebie, spodziewasz lepszego. Szorstki od zabliźnionych znaczeń, błękit pobudza wrażliwość. Tylko pod rygorem nieistnienia przylegasz ciasno, po współczesność, do asfaltu przewijanego między wzniesieniami. Błyskotliwie wyjaśniającej pustki. [1]
Życie, życie tak przystoi lasom, aż kraśnieje śmierć. Nie szemrają leżące liście, konary nie przyjmują kształtu pytajnika. Lgnąc do ściółki poświadczają sens dążenia wzwyż, ostateczną zgodność z powierzchnią ziemi. Biologia wszystko przerasta natchnieniem. Pręty wypełniają klatkę. [2]
Dnem wąwozu uchodzi wszelka nieruchomość. Pantomimos trwa w genialnym geście przekraczającym jakąkolwiek akcję. Tysiącletni cis to wciąż jeszcze niecierpliwa publiczność. [3]
Już wyraźnie żółtobrązowo, jesiennie. Gościniec wyplątuje się z nadmiaru martwych dróg, zduszonych naporem lasu. Na poboczu polodowcowe głazy zwleczone z pól, dwustuletnie lipy w poszczerbionym szpalerze. Niewyraźny jeszcze starzec z laską u kresu alei, jakby w odsłoniętej poza teraźniejszość dali. W głębi lustra. [4]
W jarze niedopałki brzóz. Głębiej niż korzeniem grusza sięga w przyszłość rozedrganą czerwienią. Nabiera tonu na następny rok. Chłodem pachnie trawa i sosnowy chrust, zawiły jak alegorie na renesansowych epitafiach. Być może karpa odrzucona spod nóg już tak przeleży kilka zim. Uwalniająca się wraz z odchodzeniem moc pustyni, po tym przemóc tamten świat. [5]
Kwiat poziomki zakotwiczony w tężejącym niebie, gdy zrezygnowane klony szeleszczą już dłońmi po ziemi. Puste krzaki malin, jakże daleko odszedł ciepły dotyk. Wzdłuż różańca mrowisk powtarzasz w myśli szmer podwójnych kroków. Odrzucony osamotnieniem, znajdujesz się w japońskim lesie, wibrującym napięciem haiku. Oplątują cię zewsząd korzenie żeńszenia. Ten, który pozaszczepiał w skaliźnie rośliny, dał ci moc wzroku i zmysł metafory. Czekoladę i kamienne tablice. Wzruszenie, z jakim powinieneś przyjąć choćby najmniejszą sadzonkę istnienia. Jak kocię, szczenię, własne dziecko jeszcze nie umiejące mówić. Bez pamięci. [6]
Fragment z książki „OPISANIE MAŁEGO ŚWIATA„
Na głębokości
Stężałe struny głosowe
powietrza aż lato ścicha
słychać huk kry serce
sosny pękające z zimna
Krzepnie ogień gęstnieje
blask od przejrzystości
niebo wypełnia się samo
jak morze gęsta biel
rozsadza szklaną formę
Z głębokości
ciszy latimeria
rząd Coelacanthiformes
kształtem sławiących niebiosa
Przede mną okno
otwarte
Słońce znika
pozostają słoneczniki
Odciśnięte na cząsteczkach tlenu
oddechy średniowiecznych istot
zmyślonych wymarłych
w plejstocenie
Kamienne schodki
wilgotna ziemia
Dno oceanu bezsenne
gorejące gałązki lawy
Fotografia Tsuneo Nakamury
Na zdjęciu nie ma
ziemi statek
zasłania Słońce
tylko fotografia
potwierdzająca nazwę
zdejmująca siebie
kontur zakreślony
blaskiem żaglowca
ocean
Uderzająco jasne
bufory wagon
pusty z zewnątrz
kobiety światłością
ponaglane zza pleców
ścierają okna
Odbija od podłoża
grawituje ku własnej
istocie od wewnątrz
tonie rozjeżdża
we wszystkich kierunkach
Jeszcze fale
najprawdziwszego
światła o żelaznych grzbietach
biją o peron krawężniki
siniejące wciąż
ciało niebieskie
Zbiór: „BŁĘKITNE PRZECIWSTAWIENIE„
U św. Ducha
Nad bielą złotem puttami ołtarzy
na łuku tęczy barokowej girlandzie
krzyż czarny prosty przygwożdżone
dłonie z ciszy świetnością światem
niczym w zetkniętych palcach
* * *
Nawarstwiły się mury posadzki
świątynie lecz to tutaj tu spoczęły
zwłoki Chrystusowe tak poprzez
chramy katedry sobory z uporem
pragniemy najprawdziwszego
szukamy się z chwili na chwilę
zbliżające nakładające się ciała
* * *
Świetne świeże barwy
nubijskich malowideł
wiosenny listek pnia
wspólnego jeszcze
sprzed schizmy
sprzed stosów
sprzed
mnie
Make up
Włócznia ciernie i sploty korony
utkwione w ciele Sebastiana groty
i ruszt Wawrzyńca aż do złota
kolumna Ecce homo rozżarzona
przed gładkim licem monastyru
* * *
Znalazłszy w gęstwinie
ciąg dalszy zielonego szlaku
siadasz jesz odpoczywasz
pod krzyżem gdzie niegdyś
okrążonych siedmiu się zabiło
Wnętrze
Jak wnętrze kościoła
z figurami figurynkami
w niszach na cokołach
lub gzymsach nago
w różnych szatach
pozach bez głowy
albo z mieczem w dłoni
Jeśli się nie odprawia
i zwiedzie zwiedzanie
Zbiór: „WYSOKIE KAMIENIE„
Echo
Światło tak ostre
że dobrze zachodzi
światu za skórę
Góry najwyższe ciemne
odwrócone od słońca
Głaz hipopotam
zapomniał się we śnie
Rośniemy w bieli
przepraszamy zawsze
samych siebie
Nawet cień między
świerkami błękitem
Drzewo las
to zawarte przymierze
z tym co przerasta
co nad głowami
Spada w niebo
Pełne nasion szyszki
wracają echo
po dotknięciu mety
Ewangelia
zapłodnić się sobą
skądinąd
Sejny
W głębinie błękitu
jak jezioro Matko
pełna otwarta
Ojcem Synem Duchem
tłumem co tchu
tonących w łasce
Na ławce
czytam o Salomei Neris
czytam poezje Aigiego
trawnikiem
stado kawek drepcze
zmyślający się wiersz
Aż zakonnica
wychodzi na stopnie
coś czyta
Kanonem błękit
ziemia apokryfem
21 lipca 2006 r.
Zbiór ” ULTIMA THOLEN”
Do pobrania
Utwory dramatyczne:
Efekt Dopplera
Hotel Europa
Łukasz
Monsignore
Pan Sziwa
Pokaz mody
O Marianie Jachimowiczu:
O niepodległości i człowieku poszczególnym
Mowa wiązana
Bezustanny
Zbiory wierszy i antologia polsko-czeska:
Arkusz bialski
Berberys
Błękitne przeciwstawienie
Co jest za tą górą
Opisanie małego świata
Piasek pokory
Pozostałe:
Droga do Świętego Gaju
Jeśli masz opisać dzwon
Objęci niewidzialnym
Od Nysy / k Nise
Pod Wielką Sową
Znad Czarnego Wierchu