Cytaty z powieści „Klucz Życia” (Atut 2019):

„Kapłani przygotowywali się do wojny, twórcy nowej religii do obrony przed atakiem, zgodnej z ich wiarą, a nieświadomi zagrożenia achetatończycy nadal układali wiersze, budowali domy, cieszyli się życiem.”

„Po co im te wszystkie bzdury? Usłyszą brzęk forsy i to im do szczęścia wystarczy. Nędzne kreatury, marionetki, które są martwe, jak nikt nie pociąga za sznurek. Zwykłe głupie kukły. Wystarczy rzucić byle ochłap.”

„Zawsze poznajemy tych, których kochamy… Może pojawię się w snach, a może stanę na progu waszego domu i zapytam o drogę do Achetaton… ”

Fragmenty powieści „Klucz Życia” (Atut 2019):

HELENA ZE SPARTY

Od wielu tygodni niebo nad Spartą stało w błękicie, od wielu tygodni nie pojawił się na nim ani jeden blady obłok. Na wzgórzach spalona słońcem ziemia prosiła o deszcz. Trawy dawno już pożółkły, zwiędły i wyschły. Wyniosłe cyprysy i wysokie tuje rzucały nikłe cienie.Jedynym schronieniem przed żarem z nieba były rozłożyste dęby i platany, ale nie było ich wiele.

Tylko w dolinie rzeki Eurotas zieleniły się oliwne gaje i bujnie krzewiła winna latorośl. Rosły tu okazałe drzewa laurowe, mirty i tamaryszki, a i soczystej trawy było pod dostatkiem.

Przy dużym kamieniu, gdzie rzeka tworzyła cichą zatokę, spartańskie kobiety prały swoje płótna. Płaską deską uderzały w mokrą bieliznę, potem jedną ręką zanurzały płótno w wodzie i energicznie nim poruszały. Odgłos uderzeń przeplatał się ze śpiewem i śmiechem. Rzeka te dźwięki niosła daleko.

Nieopodal, na kamienistym brzegu bawiły się nigdy niestrudzone dzieci. Ich nagie postacie były w ciągłym ruchu. Z wesołym okrzykiem wskakiwały do wody i z wrzaskiem z niej wybiegały. Niewielkie szanse na wyschnięcie miały ich smagłe ciała i czarne kędzierzawe główki.

Nie wchodząc w drogę ludziom, poprzez zarośla, wydeptanymi ścieżkami, schodziły do wodopoju spragnione zwierzęta. Górskie strumienie dawno już zanikły, jedynie w największej rzece Lakedajmonu nigdy nie brakowało wody.Eurotas – życiodajna rzeka Sparty. ”Bogom niech będą dzięki za Eurotas” – każdego dnia jej dolina słyszała te słowa.

Pod prąd, tam gdzie najgłębsza woda, płynęły łodzie. Nie śpiesząc się, rybacy przybijali do brzegu. Rozwrzeszczana dzieciarnia podbiegała do burt i milkła na tę chwilę, gdy sieci obnażały swą zdobycz. Czerwona łódź Patrokleja budziła szczególną ciekawość. Patroklej łowił na otwartym morzu i nawet on sam nie wiedział, co uwięzło w jego sieci.

Dzieciaki stały oniemiałe, wpatrzone w jeden punkt. Rybacy powoli, jakby leniwie, wyciągali brzemienną rozedrganą pułapkę. W końcu nadeszła chwila, na którą wszyscy czekali. Dzieciarnia wydała okrzyk zachwytu i radości na widok ogromnych tuńczyków i mieczników, ale były też sardynki, sardele, małże, różne skorupiaki, był i delfin.

Dziw, że sieć jest cała przy tak obfitym połowie. Każdy, kto widzi tę przepełnioną rybami łódź wie, że bogowie sprzyjają Patroklejowi. Na jego wdzięczność mogą liczyć nie tylko Zeus i Posejdon. Bez tłustej ofiary nie pozostanie żaden z wielkich mieszkańców Olimpu.

Radość i szczęście na twarzach rybaków, dzieci i niewolników. Przez wiele tygodni nikt nie będzie głodny. Część zdobyczy zostanie w domu, ale najdorodniejsze okazy będą sprzedane na targu. Teraz to żaden problem kupić lampkę oliwną z Keramejkos, a jeszcze kilka takich połowów i będzie za co nabyć drewno z Tracji na budowę większej łodzi.

Jeszcze kilka takich połowów… Wyobraźnia Patrokleja przesuwa mu przed oczami nowy dom, kilku niewolników i jakąś młodą, i niebrzydką niewolnicę.

Pomimo zmęczenia przybyło mu sił, ubyło lat. Jest dumny z siebie i z tych ryb.

Tak, to piękny i dobry dzień.

CZTERY LATA PÓŹNIEJ

Czas wrócić do spraw dynastycznych. Nie ma nigdzie zapisanych relacji z zaślubin Nefretete i Amenhotepa IV, ale w najbliższym święcie Opet Nefretete wystąpiła już jako Wielka Królewska Małżonka. Zgodnie z kanonami odwiecznej wiary Krainy Faraonów, to ona zastąpiła Teje w rytualnej świątynnej łożnicy. Od tej chwili kapłani śledzili każdy jej krok, aż utwierdzili się w przekonaniu, że jest przy nadziei. Tak było rzeczywiście. Radość oczekiwania ogarnęła cały Egipt. Przyszłą matkę boskiego dziecka otaczała powszechna miłość i zaufanie.

Nefretete była w ciąży, mogła mieć nawet najdziwniejsze kaprysy i zachcianki, mogła robić co tylko chciała, aby młody faraon mógł przyjść szczęśliwie na ziemię.

Znamy już faraona Amenhotepa IV, więc wiemy, że nie mógł być biologicznym ojcem poczętego dziecka, ale to dziecko było w pewnym sensie jego, bardzo mu na nim zależało i kochał je jak własne. Nie stawiajmy pytania, kto w takim razie jest ojcem jeszcze nienarodzonego przyszłego faraona. Odpowiedź wykracza poza ramy rozważanej tutaj przez nas tożsamości Nefretete, a poza tym – niechEgiptowi pozostanie przynajmniej część jego tajemnic. Niemniej nie należy zbytnio lekceważyć wiedzy egipskich kapłanów z XIV wieku p.n.e.

Czy sama Nefretete miała świadomość, kto mógł być ojcem jej dziecka? Jeszcze przed wyjazdem do Egiptu wiedziała, że przyjmując rolę Wielkiej Królewskiej Małżonki będzie żoną nie tylko faraona, ale i jego boga Amona. A to oznaczało, że to boskie małżeństwo zostanie skonsumowane przez samego Amona, kiedy tylko nadejdzie święto Opet.

Zapewne Teje szczegółowo wprowadziła Nefretete w tę kwestię, więc młoda królowa orientowała się, czego oczekują od niej kapłani, podczas owego święta. Gdy zamknęły się za nią drzwi świątyni, przy dźwiękach muzyki, w oparach słodkich aromatów, została wprowadzona do zacisznej komnaty, ułożona na wygodnym łożu, a następnie otrzymała puchar z nieznanym jej napojem. Zaraz po jego spożyciu poczuła senność i tak naprawdę nie wiedziała, co było potem. Dziewięć miesięcy później przyszła na świat Meritaton.

Cała uwaga kapłanów zwrócona była na maleńką księżniczkę Meritaton. Tak byli przejęci jej narodzinami, że umknął ich uwagi fakt, iż młoda matka ofiarowała dziecko nie Amonowi, lecz Atonowi.

Bez względu na to, kto był ojcem dziecka, Nefretete bardzo je kochała. Kapłani mogli być spokojni. Dziecku nic nie groziło. Rosło i nabierało sił w czułych ramionach matki. Oni tymczasem czekali, aż Nefretete wzmocni się po porodzie i już czynili przygotowania do następnego święta Opet. Przeżyli tak straszne lęki i obawy o losy dynastii, że teraz chcieli zagwarantować bogom, sobie i ludowi jej ciągłość poprzez całą gromadkę boskich dzieci, a Piękna Nieznajoma wyrażała chęć współpracy.

Na dodatek królowa Teje też ofiarowała swoją osobę do dyspozycji, w celu poczęcia przyszłego sukcesora egipskiego tronu. Pomimo dojrzałego wieku, pomimo że jej ziemski małżonek, faraon Amenhotep Wspaniały, już dwa lata temu zakończył ziemską wędrówkę, nie zważając, co powiedzą ludzie, postanowiła wzmocnić dynastię. Wciąż przecież nosiła tytuł Wielkiej Królewskiej Małżonki, a więc wciąż była małżonką samego boga Amona. Ten fakt dawał jej prawo do przekroczenia bramy świątyni w czasie święta Opet.

W roku 1362 przyszła na świat Meritaton, rok później Maketaton, a w 1360 trzecia córka Nefretete, Anchesenpaaton. Mniej więcej w tym samym czasie i Teje została matką. Urodziła córkę Baketaton. Dzieci zdominowały pałac w Malgata. Zaczęło się w nim robić ciasno. Był to jeden z argumentów uzasadniających potrzebę wybudowania nowego pałacu, a następnie, jak się rychło okazało, całego miasta.

Kapłani byli tymczasem tak szczęśliwi, tak uśpili swoją czujność, że zupełnie nie zauważyli, jak kraj zaczyna wymykać się im spod kontroli, a nowy bóg zdobywa coraz większą popularność.

Tak kończy się drugi akt, przed nami akt trzeci, ale to jeszcze nie będzie finał.

„Kim jesteśNefretete?” (Zakład Poligraficzny Rotgryf 2009):

O książce: